Waar gaat het over
Stress kent iedereen wel, bijvoorbeeld als je een prestatie moet leveren of een drukke dag hebt. Niets aan de hand. Dit is normaal. Je lichaam moet hiervan herstellen. Het komt na verloop van tijd en wat rust weer terug in de normaalstand. Een beetje stress is dus helemaal niet erg!
Stress wil eigenlijk zeggen dat, om te reageren op een bepaalde situatie of gevoel, ons lichaam op scherp wordt gezet. Je moet een tandje bijzetten. Om dat te kunnen, worden door ons lichaam
stresshormonen aangemaakt. Deze zorgen ervoor dat je lichaam zich kan voorbereiden op de extra activiteit die gevraagd wordt. Het zorgt ervoor dat je snel in actie kan komen of weg kunt vluchten.
Je lichaam past zich aan door:
• de ademhaling te versnellen
• je hartslag gaat omhoog
• je spieren spannen zich
• je zenuwvezels worden tijdelijk gevoeliger, je wordt je sneller bewust van prikkels
Je loopt risico
Maar je kunt ook een langere periode hebben waarin verschillende dingen niet zo lekker lopen. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld hoge werkdruk, relatieproblemen, tegenslagen, zorgen, ziekte, enzovoort. Maar ook zeer prettige momenten in het leven, zoals geboorte of huwelijk, kunnen spanningen oproepen.
Stress ontstaat als de draaglast, over een langere periode, groter is dan je persoonlijke draagkracht. Dan kan het op scherp staan een tweede natuur worden. En zie je vaak dat ook, of misschien juist in perioden van relatieve rust, ons lichaam nog reageert alsof er nog dreiging is. Dat uit zich dan bijvoorbeeld in slecht slapen, prikkelbaar zijn, hartkloppingen, hyperventilatie, snel een gejaagd gevoel. Je lichaam (her)kent het gevoel van veiligheid, op je gemak zijn niet meer.
Als stress (te) lang duurt, loert het gevaar van roofbouw. De belasting wordt te groot en je draagkracht raakt uitgeput met als gevolg dat je opgebrand raakt.
Burn-out
Het verraderlijke van burn-out is dat je zelf vaak de laatste bent die het in de gaten heeft. Je voelt je waarschijnlijk al langere tijd niet lekker of je reageert anders dan eerder op allerlei zaken, dit wordt vaak meer door de buitenwereld gesignaleerd dan door jezelf. Het kan ook zijn dat je niet aan jezelf wilt toegeven dat het niet goed met je gaat.
Of je denkt in oplossingen en treft maatregelen, zoals minder werken, meer op vakantie, andere baan. Je denkt, als ik dit of dat maar doe, dan kom ik er wel uit. Dat helpt een tijdje. Maar op langere termijn blijkt het een illusie, want de oorzaak van het probleem blijft bestaan.
Burn-out wordt meestal niet alleen veroorzaakt door factoren van buitenaf, maar ook door hoe je zelf met situaties omgaat. Mensen die burn-out gevoelig zijn hebben vaak een goede werkreputatie (harde werker), een groot verantwoordelijkheidsgevoel, voelen hun grenzen niet of nauwelijks, pleasen eerder dan dat zij nee zeggen, houden graag de controle en kunnen perfectionistisch zijn.
Hierdoor kun je in discussie tussen je verstand en je gevoel belanden. Je hoofd zegt: ik moet nog….. en je lichaam zegt: ik kan niet meer…
Uiteraard kent iedereen deze dilemma’s. Soms moet je gewoon doorzetten, maar als je alleen maar het pad van doorzetten kent en de andere kant van rust en begrenzing niet kent, loop je het risico op uitputting.
Op een slechte dag ervaar je tot je ontzetting dat al je energie verdwenen is en dat je inzet, ambitie, idealisme en hulpvaardigheid plaats maken voor een loodzwaar gevoel van weerzin.
Je belandt in een toestand van overspannenheid of burn-out, waarin je je depressief en vaak ook angstig kunt voelen. Je krijgt last van lichamelijke ongemakken als hyperventilatie, hoge bloeddruk en intense vermoeidheid.
Kortom, er is iets duidelijk mis; het kan voelen alsof jouw lichaam niet meer bij jou hoort, je hebt er te weinig controle over en er is duidelijk geen fijne wisselwerking meer tussen lichaam en geest.
Het is tijd voor serieuze aandacht, van jezelf en voor jezelf!
